Bijen koningin (midden) op broedframePersoonlijk vind ik de koningin toch wel een hele bijzondere bij. Hare majesteit heeft de kortste ontwikkelingstijd en leeft het langste van alle bewoners in het bijenvolk. Als koningin heb je een hoop stress te ondergaan. Ze zit niet op een mooie troon maar wordt echter hard aan het werk gezet. Ze kan in de zomer tot 1500 eitjes per dag leggen wat ongeveer gelijk is aan twee keer haar lichaamsgewicht.

Echter denken de meeste mensen dat de koningin de baas is van het bijenvolk maar dit is niet het geval. Alhoewel de koningin een uiterst belangrijke rol vervult is ze eigenlijk een baas en slaaf tegelijk. Het bijenvolk opereert niet op individueel niveau maar is een waar super organisme waar de bijen gezamenlijk beslissingen maken en de koningin een belangrijke rol heeft om gezond nageslacht te verzorgen.

De koningin is vooral te herkennen aan haar grotere achterlichaam. Welke imkers ook wel een abdomen noemen. De abdomen is lang genoeg om nauwkeurig een eitje te leggen in een lege cel.

Hieronder zullen we kennis maken met het leven van de koningin van ei tot volwassen bij.

Van Ei tot Koninginnen bij

Om koningin te worden moet de koningin een kort maar uiterst moeilijk pad bewandelen. Er zijn namelijk meer bijen welke tegelijk om de troon strijden.

De reis begint als de bestaande koningin een eitje legt in de lege cel in de bijenkast. Een koningin kan ervoor kiezen om een bevrucht eitje of een onbevrucht eitje te leggen. Bevruchte eitjes worden werksters en onbevruchte eitjes worden darren (mannetjes bij).

Omdat de koningin vrouwelijk is moet het dus altijd een bevrucht eitje zijn. Er bestaat echter geen verschil tussen bevruchte eitjes. Elk bevrucht eitje heeft dus de kans om een koningin te worden of een werkster.

Het bijenvolk besluit gezamenlijk of het tijd is voor een nieuwe koningin. De bijen kunnen dit besluiten doordat de oude koningin al op leeftijd is of omdat het zwerm seizoen voor de deur staat. Zwermen is de natuurlijke manier van voortplanten voor het bijenvolk.

Als de bijen besloten hebben dat het tijd is voor een nieuwe koningin. Dan kiezen de werkbijen een paar eitjes uit welke voor hen geschikt zijn. De eitjes krijgen een speciale behandeling. De werkster geven koninginnegelei (ook wel bekend als royal jelly) aan de larfjes, deze zullen hierdoor een speciale groei doormaken. Doordat de koninginnebij groter is groeit deze ook op in een grotere cel.

 

• Dag 1 – 3: Als het eitje drie dagen oud is komt deze uit. Een larfje wordt geboren welke zich voedt met koninginnengelei.
• Dag 3 – 9: De larve zal ongeveer 6 dagen nodig om tot een pop uit te groeien. Tijdens deze zes dagen eet hij zichzelf helemaal vol. Als de bij zich tot pop gevormd heeft, sluiten de werkster bijen de cel.
• Dag 9 – 16: Na zeven dagen zal de nieuwe koningin uitlopen.

Wat ik erg bijzonder vind is dat de koningin de kortste ontwikkelingstijd doormaakt en ook een leeftijd van 5 jaar kan bereiken. Bijvoorbeeld een werksterbij heeft 21 dagen nodig om een werkbij te worden en een dar 24 dagen en soms 25 dagen.

Een koningin kan echter ook ouder worden dan 5 jaar, maar na deze tijd is haar spermatheek leeg, waarna ze geen nut meer heeft voor het bijenvolk. Mocht dit gebeuren zal ze bedankt worden door het bijenvolk of door de imker.

Tuten en Kwaken

Een koningin wordt echter nooit alleen geboren. De werksterbijen zoeken altijd meerdere eitjes uit om zeker te zijn van een succesvolle troonopvolger. De werksterbijen bouwen daarom vaak meerdere koninginnendoppen (grotere raatcellen speciaal voor koninginnen ontwikkeling). Welke belegd worden door de koningin.

Dus er zijn vaak meerdere koninginnen doppen aanwezig met nieuwe potentiële koninginnen. De aanwezige koningin legt vaak in meerdere dagen eitjes in de cellen. Het kan dus betekenen dat niet elke koningin even oud is. Sommige koninginnen schelen een paar uur en andere een paar dagen.

De eerste koningin welke haar cel verlaat zal haar aanwezigheid duidelijk maken aan haar concurrentie. Ze zal een soort kwakend geluid maken welke de imker kan horen als hij zijn oor tegen de buitenkant van de kast aanlegt. Dit geluid maakt ze door haar borst tegen de raat aan te duwen en haar vleugelspieren te bewegen.

Als gevolg van dit geluid worden de andere koninginnen welke nog in de cel zitten gewaarschuwd. Deze zullen opvolgend hetzelfde doen, maar dan nog in de cel.  Dit geeft een tutend geluid. Dit verschijnsel noemen imkers “tuten en kwaken”

De koningin welke als eerste is uitgelopen zal naar de andere cellen toe lopen, waarna ze de concurrentie zal doodsteken. Het kan ook zijn dat de koninginnen uit hun cellen zijn gelopen en ze een gevecht tot de dood aangaan.

Het is ook mogelijk dat niet alle koninginnen het tutend geluid maken. Dit komt doordat de koninginnen kunnen verschillen in leeftijd. Mocht dit zo zijn dan kan dit een eventuele nazwerm veroorzaken. Als je de aalster methode volgt is het ook heel belangrijk om alles op de dertiende dag weg te breken.

Maagdelijke koningin

Als de strijden zijn geleverd zal er een koningin overblijven, welke in de komende dagen zal vertrekken om op bruidsvlucht te gaan. Ze zal paren met ongeveer 20 darren en zo ongeveer 6 millioen sperma cellen opslaan in haar spermatheek. Deze kan ze weer gebruiken om de eitjes te bevruchten. Door met meerdere darren te paren voorkomt ze inteelt in het bijenvolk. Deze darren zijn vaak ook van verschillende volken.

De bruidsvlucht is gevaarlijk voor een bijenvolk omdat er altijd de kans bestaat dat de koningin niet meer terug komt. De koningin moet voor de toekomst van het bijenvolk zorgen.

Tijdens de bruidsvlucht zullen de bijen massaal een signaal af geven buiten de kast. Door hun abdomen in de lucht te steken komt hun Nasanov klier tevoorschijn deze geeft een feromoon af welke specifiek is voor elk bijenvolk. Door dit signaal zal de bij makkelijker de kast terug kunnen vinden.  

Als de koningin dan uiteindelijk geland is en de paring is geslaagd dan is de toekomst van het bijenvolk weer gegarandeerd. Vaak zal een jonge koningin dat zelfde jaar niet meer zwermen en kan de imker ook meer rust nemen door de bijen inspecties te verminderen.

Hofbijen en koninginnengelei

Wanneer de koningin veilig thuis is gekomen zal ze de komende dagen beginnen met eieren leggen. Het is belangrijk dat de imker de kast na de dertiende dag zeker drie weken met rust laat. Het volk is dan in staat om weer op gang te komen.

De koningin is niet in staat om zichzelf te voeden, ze zal gevoed worden door speciale werksterbijen. De koningin krijgt een speciaal dieet wat voornamelijk bestaat uit koninginnengelei. Dit wordt gemaakt in de voedersapklier van de werksterbijen. De bijen reguleren de hoeveelheid voedsel, door meer voedsel te geven zal de koningin aangespoord worden om meer eitjes te leggen en natuurlijk omgekeerd.

Bijvoorbeeld als het zwermseizoen begint en de bijen bereiden zich voor om te vertrekken zal de koningin minder voedsel krijgen waardoor ze lichter zal worden om makkelijker een zwermvlucht te overleven.

De hofbijen worden regelmatig afgewisseld maar bestaat ongeveer uit een dozijn (twaalf) bijen.

---

Tekening koningin: PVG
Photo credits: Pixabay