Iedereen heeft wel eens van pollen gehoord, een andere naam is ook wel stuifmeel. De benaming heeft al twee verschillende kanten, mensen met een pollen allergie zijn er klaar mee als het hooikoorts seizoen weer aanbreekt. En andere mensen prijzen stuifmeel de hemel in omdat het een “Superfood” is.

Maar wat is Stuifmeel (of Pollen)?

Pollen is het mannelijke zaad van de bloem en is voor de bij een belangrijke bron van voedsel. Als je nagaat dat bijen alleen nectar, water en stuifmeel nodig hebben om te groeien en bloeien als volk.

Stuifmeel is dus een ware Superfood, als je nagaat hoeveel werk de bijen verzetten.

Honingbijen verzamelen stuifmeel op hun achterpootjes in kleine klompjes. Elke honingbij kan tot ongeveer 15 mg stuifmeel dragen in een vlucht. En twee klompjes kunnen ongeveer 2 miljoen pollen (enkele stuifmeel korrels) bevatten.

In de natuur heb je natuurlijk geen stuifmeel klompjes. Als de bij een bloem bezoekt zit deze helemaal onder het stuifmeel. Met het middelste pootje poetst ze alle stuifmeel korrels bij elkaar. En al deze losse korrels verzameld ze op haar achterste pootjes, wat uiteindelijk de klompjes vormen.

Als de bij terug komt in de bijenkast loopt ze naar een lege cel toe en veegt ze de klompjes zo in de raat. Doordat het stuifmeel licht is kan deze door de kast gaan zweven en ook in de honing gaan zitten. Dus als je honing van de imker koopt krijg je er altijd een beetje stuifmeel bij.

Stuifmeel is de belangrijkste bron van voedingsstoffen voor de bij. Het bevat eiwitten, koolhydraten, goede vetten, vitamines en mineralen. Dus stuifmeel bevat alles om een gezonde bij te worden. De honingbij leeft dus alleen maar op plantaardige eiwitten.

De diversiteit aan voedingsstoffen in stuifmeel, verschilt enorm voor elke bloem. Bijvoorbeeld het eiwit gehalte van sparren stuifmeel is 7 procent en dat van de sleutelbloem is 62 procent.  Omdat bijen enkel afhankelijk zijn van stuifmeel als eiwit bron is biodiversiteit ook heel belangrijk. Vergelijk het met een divers dieet voor mensen, wij moeten ook divers eten om gezond te blijven.

De consistentie in kwaliteit kan niet gegarandeerd worden, omdat het hele jaar door andere bloemen bloeien en verschillend stuifmeel wordt verzameld. Daarom is het aan te raden om stuifmeel alleen als supplement in te nemen.

Bijen zijn geëvolueerd om alleen maar stuifmeel te eten. Ze hebben speciale enzymen ontwikkelend om deze voedingsbron optimaal te benutten. Deze enzymen om de beschikbare eiwitten af te breken naar de benodigde aminozuren. Dit zijn de bouwstenen welke de bijen nodig hebben om oude cellen te vervangen voor nieuwe.

Stuifmeel wordt niet rechtstreeks geconsumeerd, bijen verwerken het eerst tot bijenbrood. Dit doen ze om de harde buitenlaag van elke pol te breken. Nadat de bijen het stuifmeel in de raat hebben gestopt, zullen ze pollen bevochtigen met enzymen en bacteriën uit de honingmaag.

Door de melkzuurbacteriën uit de honingmaag worden de pollen gefermenteerd tot bijenbrood. Dit proces duurt ongeveer 14 dagen.

Het bijenbrood wordt gegeten door de bijen en deze maken met hun voedersapklier (hypopharyngeale klier) het wel bekende koninginnengelei aan.

Larven worden constant gevoed door de honingbij werksters. De larven hebben veel stuifmeel nodig om in de eerste zes dagen van hun levensfase uit te groeien tot sterke bijen.

Als er tijdens deze fase niet voldoende voedsel gegeven wordt, zullen deze toekomstige bijen minder oud worden. Voeding is erg belangrijk voor bijen om een groot volk gezond te houden. Als virussen en ziekten zich op stapelen en goede voeding is niet beschikbaar dan kan het slecht nieuws zijn voor de bijen.

Daarom is lokale biodiversiteit ontzettend belangrijk. Als je veel verschillende bloemen in de buurt hebt staan gaat het goed met de bij en indirect ook met ons. Omdat gezonde bijen meer honing halen dan ze nodig hebben, kunnen wij ook genieten van verse en gezonde honing.

Als je stuifmeel als supplement koopt let er dan op dat het een divers kleurenpalet heeft. Elke bloem heeft een andere kleur stuifmeel en de verschillende kleuren in de verpakking is een signaal van een gezonde flora en fauna omgeving. Ook ben je ervan verzekerd dat je een hoogwaardig product koopt.

Voor een pollenkaart met verschillende kleuren, klik hier.

Stuifmeel samenstelling

Stuifmeel bestaat uit de volgende bestanddelen, gemiddelde en min-max percentage weergegeven:

• Eiwitten – gemiddeld 20%; min-max 7-30%
• Vetten – gemiddeld 7%; min-max 1-14%
• Suikers [Gemiddeld 25%; min-max 21-48%]
• Water [Gemiddeld 20%; min-max 7-30%]
• Mineralen (e.g. calcium, chloor, fosfor, kalium, natrium en magnesium.) [Gemiddeld 2%; min-max 1-4%]

Verder is stuifmeel een bron van vitamine B1, B2, C, E.

Werking van stuifmeel op de menselijke gezondheid

Stuifmeel bevat een hoop voedingstoffen en in tropische en sub-tropische klimaten is stuifmeel altijd een belangrijke aanvullende voedingsbron geweest voor plaatselijke culturen. De aanwezige voedingsstoffen kunnen ook bij ons een rol spelen in het aanvullen van ons dagelijkse dieet.

Ook is plaatselijke stuifmeel goed voor mensen met hooikoorts of pollenallergie. Deze bouwen een natuurlijke weerstand op, omdat ze worden blootgesteld aan pollen van de lokale flora.

Echter stuifmeel moet gezien worden als een voedingssupplement en veelzijdig aanvullend dieet is belangrijk.

Pollen Oogst en Conservering

Op een mooie zomerdag ga ik wel is graag kijken bij mijn bijenkasten. Gewoon de tijd nemen om te observeren waar bijen mee thuis komen. Het is fantastisch om te zien als bijen zwaarbeladen met klompjes aan hun kleine pootjes thuiskomen. En als er meerdere soorten bloemen drachten zijn dan is het op de vliegplank een waar kleurenpalet.

Stuifmeel is een echt natuurproduct, maar hoe komt de imker eraan? Het is een onmogelijke taak om de bijen hun oogst met een pincet bij aankomst af te nemen.

De imker gebruikt een zogenaamde pollenval om het stuifmeel te verzamelen. Een pollenval is niet schadelijk voor de bij. De bijen lopen door een rooster om de kast binnen te komen.

De opening in de pollenval heeft dezelfde breedte als de bij. De klompjes die aan de buitenkant van de pootjes hangen worden als de bij het rooster passeert van de pootjes afgeschraapt. En de klompjes vallen in de verzamelbak, waar de imker het makkelijk uit kan halen.

Het is belangrijk dat de pollenval er niet te lang opzit. Stuifmeel hebben de bijen zelf hard nodig en als de imker te veel stuifmeel afneemt kan dit nadelig zijn voor het volk. Een gemiddeld bijenvolk verzameld ongeveer tussen de 25 en 60 kilo stuifmeel. Dus als de imker hier een klein beetje vanaf neemt kan dit geen kwaad.

Nadat de verzamelbak geleegd is moet het product gedroogd worden. Als dit niet gebeurd zullen de schimmels dankbaar van het stuifmeel gebruik maken.  En dan is het stuifmeel niet meer geschikt voor consumptie.

Het drogen gebeurd bij een temperatuur van 40 graden Celsius. Daarna moet het product op een droge en donkere plek bewaard worden.

Stuifmeel kopen

Er zijn hoofdzakelijk drie verschillende stuifmeel producten op de markt te verkrijgen.

De eerste keus is natuurlijk de losse stuifmeelkorrels. In bovenstaande paragraaf kon u al lezen hoe dit product wordt afgevangen en verder wordt verwerkt. De stuifmeelkorrels welke in Nederland te verkrijgen zijn komen vaak uit landen zoals Spanje, China of de verenigde staten.

Als je lokaal stuifmeel wilt kopen zou je het beste de lokale imker kunnen benaderen. Niet veel imkers verzamelen stuifmeel in nederland, maar misschien maakt deze voor jou een uitzondering voor een kleine vergoeding.

Ik kijk altijd naar de diversiteit aan kleuren die het product heeft. Hoe meer kleuren hoe groter de diversiteit in stuifmeel, dus hoe groter de kwaliteit van het product. Kijk altijd op de verpakking waar het product vandaan komt, hoe lang het houdbaar is en welk batch nummer het heeft.

Het tweede product is honing gemengd met stuifmeel. Het product heeft een verhouding van 95 procent honing en 5 procent stuifmeel. Normale honing heeft een veel lagere verhouding van stuifmeel. Stuifmeelkorrels worden vermalen tot een poeder en daarna gemengd met honing. Het staat meestal op het product vermeldt of het extra stuifmeel bevat.

Het laatste product is niet veel voorkomend en dat is bijen brood. Dit is gefermenteerd stuifmeel wat handmatig uit de honingraat is gehaald. Dit product zal je niet snel in de winkel vinden omdat het erg arbeidsintensief is en de vraag voor dit product is ook erg klein.

Wees je er bewust van dat stuifmeel een natuurproduct is en kan zware metalen bevatten en lichte sporen van pesticiden.

Waarschijnlijk hoort u het liever anders, maar stuifmeel is een natuurproduct wat de bijen mee brengen. De bij reflecteert 1 op 1 hoe wij met de natuur omgaan en op individueel niveau moet u bewust zijn dat onkruid doodspuiten met pesticide niet ten goede komt voor de lokale flora en fauna.

Dosering en Consumptie van stuifmeel

Qua stuifmeel producten hebben de stuifmeelklompjes mijn voorkeur en het product is makkelijk te verkrijgen. Het is makkelijk door de yoghurt te roeren of zelfs op brood te smeren.

Het is belangrijk de inname van stuifmeel langzaam op te bouwen en het te gebruiken als voedingssupplement. Wanneer je start met stuifmeel, begin dan met 1 of 2 klompjes en kijk hoe je lichaam reageert.

Bij allergische reacties raadpleeg altijd een dokter. En anders bouw je de consumptie langzaam verder op in de komende dagen/ weken.

Veel volwassenen consumeren dagelijks een eetlepel vol (10 gram) tot maximaal 30 gram. Hoge hoeveelheid stuifmeel inname is alleen geschikt voor een korte periode, 1 tot 2 maanden. Neem altijd je eigen veiligheid in acht.