Bij bestuiving denken we al gauw aan bijen of vlinders. Echter zijn er ook een hoop andere insecten welke voor bestuiving zorgen. Deze groepen zijn minder opvallend maar zorgen er toch voor dat veel andere planten in de natuur bestoven worden.

Door de bloemen te bestuiven garandeer je het voortbestaan van een plantensoort. De overdracht van stuifmeel tussen planten zorgt voor zaadproductie wat weer voor nieuw nageslacht zorgt.

Onze gewassen in de landbouw worden voor het grootste gedeelte bestoven door de honingbij. De honingbij kan echter niet alles bestuiven en omdat deze bloemvast is. Zijn er heel veel soorten planten die niet bezocht worden.

Ook zijn er genoeg planten welke gewoon niet bestoven kunnen worden door de honingbij. Zo moet de wilde bremstruik het vooral van de hommel hebben. De bloem van de bremstruik is gesloten en als de hommel op de bloem gaat zitten komen de meeldraden te voorschijn.

En zo zijn er nog tal van voorbeelden waarbij plant en insect speciale relaties aangaan. Hierbeneden een overzicht van bestuivende insecten soorten.

Vliesvleugeligen (Hymenoptera)

Honingbijen

De honingbij is een effectieve bestuiver en werkt op grote schaal. Ze is vaak andere insecten voor als het gaat om drachtbronnen. Door zijn uitmuntende communicatie en de hoeveelheid ijverige zusters in het volk, heeft de honingbij voor een onuitwisbare rol gezorgd in onze samenleving.

Veel belangrijke gewassen die in de supermarkt verkrijgbaar zijn, zijn bestoven door honingbijen. De honingbij is een eusociaal insect wat naast mieren in deze lijst gezamelijk als kolonie overwinteren.

Een werksterbij kan tot op wel 5000 bloemen per dag bestuiven en met een paar duizend vliegbijen in het volk. speelt de honingbij een ontzettend belangrijke rol voor de bestuiving van planten.

Hommels

Deze goedmoedige brommers zijn net als de honingbij eusociaal. Hommels overwinteren echter niet als volk, alle werksters leven ook een beetje langs elkaar heen. 

Ik vind hommels misschien na de honing bij wel een van de leukste bijensoorten. Ze kunnen soms een beetje onhandig overkomen, maar het zijn ontzettend harde werkers.

Hommelkoninginnen vliegen al vroeg in het voorjaar, vaak al een paar weken voordat de honingbij zijn eerste vluchten weer maakt.

Hommels bestuiven hierbij bloemen, welke vroeg in het voorjaar al bloemen. Denk hierbij aan narcissen, krokussen, winterakoniek, winterklokjes en sleutelbloemen.

Je kan de hommel helpen door bijvoorbeeld een hommel pot of hommelkast in je tuin te plaatsen.

Solitaire bijen

Solitaire bijen leven zoals de naam al zegt vaak een solitair bestaan. In tegenstelling tot de honingbij welke in grote aantallen leven. Er zijn ongeveer zo’n 350 verschillende soorten bijen in Nederland waarvan de meeste solitaire bijen zijn.

In de media is er veel aandacht voor de achteruitgang voor de honingbij, maar het gaat eigenlijk nog veel slechter met de solitaire bijen. Veel soorten solitaire bijen hebben een specifieke band op gebouwd met inheemse plantensoorten.

Je kunt de solitaire bijen helpen door een bijenhotel in je tuin te zetten en inheemse bloemen in je tuin te planten. Honingbijen zijn erg bloemvast wat kan betekenen dat als er veel bloemen van de zelfde soort bloeien honingbijen niet alle soorten bloemen bestuiven. Solitaire bijen zijn daarom ook erg belangrijk in het bestuiven van de ‘overige’ inheemse soorten waar er minder van staan.

Solitaire bijen zijn daarom minder kieskeurig, ze vervullen daarom ook een rol van onschatbare waarden. Dus als je een moestuin heb kunnen hommels en solitaire bijen een belangrijke rol spelen voor je groenten. Als jij dus de bij helpt, geven zij daar gratis bestuiving voor terug.

Wespen

Over het algemeen heeft de wesp een negatief imago. Dit is eigenlijk niet terecht omdat wespen zeer nuttig werk doen. En het merendeel van de wespenfamilie vallen namelijk nooit mensen lastig.

Wespen ruimen veel schadelijke insecten op en veel wespen bestuiven ook verschillende planten soorten.

• Zo zijn de bekende limonade wespen (gewone wesp en duitse wesp) hofleverancier voor de bestuiving van de brede wespenorchis (Epipactis helleborine).
• Honing Wespen zijn de enigste wespen uit de wespenfamilie welke volledig vegetarisch zijn. De larven van de honingwesp hebben zowel stuifmeel als nectar nodig. Waarbij gewone wespen larve dierlijke eiwitten toegediend krijgen.

Mieren

Alhoewel bestuiving door mieren zelden voor komt, worden mieren er wel van verdacht dat ze planten bestuiven. Mieren klimmen en klauteren overal overheen op zoek naar voedsel. Hierbij drinken ze ook nectar of honingdauw, de kans is daarom ook groot dat ze hierbij stuifmeel verplaatsen naar andere bloemen en planten.

Twee vleugeligen (Diptera)

Daas of Paarden vlieg (Bibionids)

De Paarden vlieg is een effectieve bestuiver voor bloemen met een lange of diepe kelk. Door de lange tong kunnen ze de nectar bereiken. Dazen zijn bekend als bloedzuigers maar dit komt omdat vrouwtjes bloed nodig hebben om effectief eitjes te leggen. Persoonlijk wordt ik ook liever door een honingbij gestoken dan gebeten door een daas.

Zweefvlieg (Eristalis)

De zweefvlieg heeft vaak de kleuren van een bij of een wesp waardoor die vaak verward wordt voor iets gevaarlijks. Zweefvliegen zijn behoren tot de tweevleugeligen en kunnen zoals de naam al verklapt stilhangen in de lucht. Dit kan een vliesvleugeligen niet.

Volwassen zweefvliegen zijn uitstekende bestuivers, sommigen zweefvliegen leggen hun eitjes in de nesten van de hommel of wesp waarbij de larven leven van het ophopende afval in het nest. Zo recyclen ze de resten wat eventueel een bron van ziekten kan worden.

Er zijn meer soorten bijen in nederland dan zweefvliegen, ik maak me er zelf ook schuldig aan dat ik hier niet te veel van af weet. Voor een goed boek over zweefvliegen raad ik het boek van EIS. Klik hier voor een link.

Muggen

Muggen spelen een grote rol in de ecologische voedselketen. Ze zijn een belangrijke voedsel bron voor bijvoorbeeld zwaluwen, vleermuizen, libellen en vissen.

Het zijn vooral de vrouwtjes muggen welke voor mensen vervelend kunnen zijn omdat deze parasitair leven. Ze zuigen bloed af bij zoogdieren waar voedingsstoffen in zitten voor het ontwikkelen van de eitjes.

Wat veel mensen niet weten is dat mannetjesmuggen een belangrijke rol spelen in de het bestuiven van planten. Dit zijn voornamelijk waterplanten omdat de mug van drassige gebieden houdt.

Schubvleugeligen (Lepidoptera)

Vlinders

Vlinders fladderen wat af in hun leven van bloem naar bloem. Ze vliegen nooit in een rechte lijn maar weten wel met veel acrobatiek goed op de bloem te landen. Met hun lange snuit zuigen ze dan de nectar naar binnen.

Het fladderen van vlinders is een evolutionair trucje. Ze kunnen hiermee goed hun vijanden in de gaten houden, en in het geval er een vijand aankomt kunnen ze heel snel hun zwaartepunt verplaatsen waarbij ze hun eigen vliegpad heel snel kunnen corrigeren.

Naast dat ze goed kunnen fladderen zijn ze ook prachtig om naar te kijken.

Nachtvlinder

Lang wisten we niet wie de bestuiver was van de komeet orchidee (Angraecum sesquipedale) op madagaskar. De bloem heeft een 30 cm lange nectar buis. Wat onmogelijk lijkt om voor een bestuiver bij te komen. Charles darwin bekend van de evolutietheorie gaf aan dat er vast een mot moest zijn met zo’n lange zuigsnuit (proboscis).

Charles darwin heeft de mot zelf nooit gezien, maar hij had toch gelijk. De komeet orchidee krijgt nachtelijk bezoek van nachtvlinder met de latijnse naam Xanthopan morganii.

Dus motten zitten niet altijd in oude jassen maar er zijn genoeg soorten welke hun bijdrage doen aan het bestuiven van planten.  

Natuurlijk leuk zo’n nachtvlinder uit madagascar, maar deze kom je  in nederland natuurlijk niet tegen. 

Echter zijn er ook verschillende soorten nachtvlinders in nederland te vinden. Deze nachtvlinders vliegen vooral op anjers, teunisbloemen, lelies etc. De bestuiving van nachtvlinders is nog onderbelicht omdat het bloembezoek bijna niet wordt gevolgd s’nachts.