Als de zomer vol in gang is gedurende eind juli en augustus komen de wespen weer massaal in het nieuws. Wespen zien er niet bepaald gezellig uit en hebben geen goed imago. Als imker wordt ik wel is gevraagd om een wespennest dood te spuiten en/ of weg te halen.

Als imker zijnde weet ik wel iets van de honingbij af maar eigenlijk helemaal niet zoveel van wespen. Toen er aan mij gevraagd werd of ik ook aan wespenbestrijding deed zei ik natuurlijk ja om een klein beetje mijn ego te strelen.

Het eerste wespennest wat ik mijn leven verdelgd heb zat in een spouwmuur in een appartementencomplex twee straten bij mij vandaan. Nadat ik mijn imker pak heb aangetrokken en het wespennest heb behandeld met wespenspray viel mij op dat de aankomende wespen helemaal niet agressief waren. Ze wilden net als honingbijen en hommels terug naar het broednest.

Later kwam ik erachter dat de agressieve wespen in het broednest zelf zitten. Dit zijn net als bij honingbijen de verdedigers van het volk. Bij enige overlast of mogelijke indringers treden deze op en waar nodig helpen ander wespen de bedreiging uit te schakelen.

Het eerste deel van de zomer verliep zonder muggensteken maar wat mij opviel is dat ik een paar dagen nadat ik het wespennest verdelgd had helemaal lek gestoken werd. Waar ik dus later achter kwam is dat wespen schijnen ontzettend veel muggen opruimen.

Wespen kunnen ook honingbijen eten, waarbij ze eerst met hun sterke kaken de kop eraf bijten en daarna de rest van het lichaam meenemen als voedsel voor het broednest.

Ik heb een keer een wesp dit zien doen bij een verzwakte honingbij. Het kostte de wesp veel moeite om de bij in stukken te breken, maar ik vond het wonderbaarlijk om te zien dat het de kleine wesp lukte de wesp. En als volgt ook nog is het lichaam bestaande uit tussenlijf en achterlijf (abdomen) mee te nemen.

Verder eten wespen rupsen, vliegen en ander dierlijke eiwitten. Bijen zijn hierin verschillend van wespen omdat bijen uitsluitend stuifmeel gebruiken als eiwit bron. Wespen gebruiken dus voornamelijk dierlijke eiwitten om hun larve groot te brengen.

Door die muggenplaag besefte ik me dat wespen zeker meer nut hebben dan ze overlast veroorzaken. Dit was voor mij de reden om me iets meer te verdiepen in de wesp en de volgende keer als je een wesp ziet wees je ervan bewust dat deze op de achtergrond zeer nuttig werk voor ons doen.

Overlast van limonade wespen

Als je lekker buiten zit word je drankje opeens aangeraakt door een wesp. Het eerste wat je doet is natuurlijk de wesp een mep geven en hopen dat deze weggaat.

De wesp wordt agressief door de snelle beweging en je vangt de wesp met een glas of je zet het op het rennen in de hoop niet gestoken te worden. Deze wespen hebben ook de bijnaam als “limonadewesp”.

Er zijn twee soorten “limonade” wespen in nederland namelijk de Gewone Wesp [Vespula vulgaris] en de Duitse Wesp [Vespula germanica].

Wespen geven overlast in de late zomer, vaak in de maand augustus. Dit komt doordat het wespennest op zijn grootst is en net als bij een bijenvolk of hommelvolk is het volk weer aan het afbouwen. Doordat het wespennest net als bij hommels eenjarig is stopt de koningin met het leggen van eitjes.

Gewone en Duitse wespen bouwen hun nesten het liefst in een spouwmuur of binnenshuis. Dit is een van de manieren om te merken dat je te maken hebt met een limonadewesp.

De larven welke uit de eitjes komen worden gevoerd door de werkster wespen. Deze larven werken dit soort voedsel tot een zoetstof wat aminozuren, glucose en andere voedingsstoffen bevat. De uitgescheiden zoetstof is samen met nectar een belangrijke voedingsbron voor de wespen.

Deze weerwisseling van voedsel overdracht bepaald het gedrag van wespen in het volk. De larven geven aan wanneer zij gevoerd moeten worden en wanneer er te weinig voedsel aanwezig is zullen er meer wespen naar buiten vliegen op zoek naar eten.

Doordat de dracht in de natuur af neemt en er minder larve in het volk aanwezig zijn zal de wesp zijn zoetigheid ergens anders gaan zoeken.

Als je last hebt van wespen op je terras kan het helpen om de wesp een alternatief te bieden. Dit kan zijn door een stuk ham te geven de wesp zal zich dan concentreren op de ham en niet op je drankje.

Mocht je belaagd worden door wespen en je bent niet meer veilig op het terras dan wil het ook helpen om een teil met limonade buiten te zetten. In de limonade doe je wat zeepsop, de zeepsop zorgt ervoor dat de oppervlakte spanning gebroken is. Wespen kunnen dan niet meer staan op het water en ze zullen hierdoor langzaam verdrinken.

Het nut van wespen

We vergeten maar al te snel dat wespen hele nuttige insecten zijn en gewoon uiterst veel voor ons betekenen op de achtergrond. En doordat we alleen maar een negatief beeld hebben van wespen is verdelgen al gauw een snel gemaakte keuze.

Bij bestuiving denken we aan de schattige honingbij en hommels echter is de wesp ook een bestuiver. De nectar in de bloem is een belangrijke bron van koolhydraten voor de wesp, en doordat ze bij het bezoeken van de bloem stuifmeel meenemen zorgen ze voor bestuiving van bloemen.

De wesp heeft voor goede ontwikkeling van de larve ook eiwitten nodig. Wespen gebruiken geen stuifmeel (plantaardige eiwitten) maar dierlijke eiwitten. Wespen vangen dus veel vliegen, muggen en andere insecten.

Muggen beten zijn erg vervelend en het aantal muggen kan dus flink gereduceerd worden als er in de buurt een wespennest is. Een groot wespennest kan al gauw een vijfduizend werksters bevatten en kunnen op een goede dag honderdduizend muggen eten.

Naast muggen eten wespen ook tot wel acht duizend vliegen per dag. Wespen kunnen ook nuttig zijn om rupsen uit je moestuin te houden.

Levenscyclus papierwespen

Wespen zijn net als hommels eenjarig en ook de wespenkoningin bouwt net als de hommel,  zelf haar nest aan het begin van het jaar. De levencyclus van de wesp die hier beschreven wordt geldt voor eusociale wespen (e.g. papierwespen en veldwespen).

Koninginnen Wespen ontwaken in het voorjaar waarna ze op zoek gaan naar een geschikte nestplaats. Papier wespen bouwen graag hun nest plaats op een beschutte plek, wat ook nadelig kan zijn voor jouw als ze besluiten om het onder jouw dak te doen of in de spouw van je huis.

Geïsoleerde huizen hebben hier al minder last van dan wat oudere gebouwen. Om te voorkomen dat bijen in je spouwmuur gaan zitten is zogenaamde bijenbekje in open voegen te stoppen.

Vergelijkbaar met de hommelkoninginnen zullen de wespen koninginnen eerst op zoek gaan naar nectar om voldoende energie op te bouwen om te beginnen met bouwen. Wespen kauwen houtvezels van meubels, schuttingen of stammen af, om hun eigen nest op te bouwen. Mocht je ooit wel is een leeg wespennest vastgehouden hebben zul je merken dat dit lijkt op papier mache.

Nadat de eerste eitjes zijn gelegd en uitgekomen zal de wespenkoningen het druk krijgen met het verzorgen van de eerste lichting werksters. Nadat de larve genoeg gegeten hebben zullen ze de cel zelf sluiten met een zijde-achtige substantie uit hun speeksel klieren. Daarna verpoppen ze zich en worden na ongeveer tien dagen de eerste werksters geboren.

De eerste werksters zullen de taken van de koningin overnemen. De primaire taak van de koningin is nu het leggen van eitjes. Het wespen volk groeit snel en kan in het geval van de gewone wesp uitgroeien tot zo’n 5000 werksters en voor hoornaars een grootte van 1000.

Zoals eerder besproken is de voornaamste voedsel bron van wespen dierlijke eiwitten waaronder muggen, vliegen en andere insecten. Wespen zijn efficiënte opruimers en recyclen, gezamenlijk ontzettend veel biomassa.

In juli/ augustus zijn de volken op hun hoogtepunt en zal de overlast voor mensen toenemen. Doordat de larve geen zoetstof meer afscheiden, is de primaire taak van werksters voltooid en zullen ze gezamenlijk “buiten gaan spelen”.

Aan het einde van het seizoen worden de laatste koninginnen wespen geboren. Ze zullen paren en daarna een plek zoeken voor hun lange winterslaap.

Andere Soorten wespen uit de plooivleugelwespen familie

Er zijn veel soorten wespachtigen, er zijn bijvoorbeeld sluipwespen welke solitair leven en broed parasitair zijn. Echter wil ik in deze paragraaf heel kort aandacht besteden aan de wesp uit de plooivleugelwespen familie [latijnse naam: vespidae].

In deze familie is er in nederland onderscheid te maken tussen de leemwespen of metselwespen [subfamilie: eumeninae], veldwespen [subfamilie: polistinae] en de eerdergenoemde papier wespen [subfamilie: vespinae].

Leemwespen [subfamilie: eumeninae]

De subfamilie leemwespen kent meerdere geslachten. Wat deze subfamilie kenmerkt is dat deze wespen een solitair bestaan leven. Deze wesp veroorzaakt geen overlast bij mensen en ze bouwen hun nesten vooral in bestaande holtes. Dit zijn bijvoorbeeld rietstengels, kevergangen of zelfs in bijenhotels. De urntjeswesp kan zelfs van leem een los celletje bouwen welke die bevestigt aan bijvoorbeeld een plantenstengel.

Veldwespen [subfamilie: polistinae]

Veldwespen bouwen hun nest graag in de open lucht, ze zijn vaak in steden of dorpen te vinden omdat het daar wat warmer en aangenamer is. Er bestaan in nederland twee soorten veldwespen namelijk de berg veldwesp [polistes biglumis] en de franse veldwesp [polistes dominulus].

De periode om veldwespen aan te treffen is eind april t/m begin november. Het zijn over het algemeen vriendelijke wespen welke veel kleinere nesten bouwen dan de papierwesp. De veldwesp leeft bijvoorbeeld maar in een kolonie van minder dan 100 individuen. Ook heeft het nest geen papieren omhulsel en is de celstructuur van het nest te zien.

Papierwespen  [subfamilie: vespinae]

De vervelende limonade wespen vallen onder de papier wespen. Kenmerkend aan de papierwesp is dat deze een nest bouwt van fijngekauwd hout. Het hout kan afkomstig zijn van dood hout maar evenals ook van schuttingen en tuin meubelen.

In de papierwespen familie drie geslachten kenmerkend, langkopwespen [dolichovespula], kortkopwespen [vespula] en hoornaars [vespa].